فیلم های برگزیده امسال: زفیر و هفده دختر
هفدهم تا بیست و دوم آوریل ( ٢٨ فروردین -٣ خرداد) جشنواره بین المللی فیلم زنان دورتموند- کلن یا IFFF در شهر کلن و با شرکت زنان سینماگر از سراسر دنیا برگزار شد، در حالی که در میان آثار گوناگون عرضه شده نام دو کارگردان جوان مهاجر ایرانی نیز به چشم می خورد.
در این جشنواره هشت فیلم با محوریت موضوعاتی مانند جنسیت، تنهایی، مهاجرت، عواطف مادری، فحشا و جنگ به رقابت در بخش مسابقه پرداختند و در نهایت "بلما باس" کارگردان ترک توانست با نمایش هنرمندانه عواطف مادر و فرزندی در فیلم "زفیر" جایزه نخست جشنواره امسال را از آن خود کند.
زفیر به معنای "نسیم"، نام دختری نوجوان است که در غیاب مادرش در کلبه کوهستانی پدربزرگش زندگی می کند. او اغلب روزها را به گشت و گذار در طبیعت می پردازد و در دل برای بازگشت مادر لحظه شماری می کند ، اما علیرغم بازگشت مادر در می یابد که به زودی باید دوباره از او جدا شود.
فیلم های بخش مسابقه
"١٧ دختر" (فرانسه)
"زفیر" ( ترکیه )
"داستانها فقط وقتی به یاد می آیند، وجود دارند" (برزیل ، ارژانتین و فرانسه)
"nuit#۱" (کانادا)
"به سفیدی نمک" (گرجستان )
"بازگشت" (امریکا)
" Sur la planche"
" اسپانیا" ( اتریش)
فیلم "١٧ دختر" به کارگردانی دو خواهر فرانسوی، دلفین و میریل کالین، نیز توانست جایزه ویژه ای را به خود اختصاص دهد. این فیلم که با الهام از ماجرایی واقعی در آمریکا ساخته شده، داستان ١٧ دختر نوجوان دبیرستانی در شهر کوچکی در فرانسه را به تصویر می کشد که از سبک زندگی خود و بی توجهی والدینشان عاصی شده اند، در نتیجه علی رغم مخالفت همه -از جمله دوست پسرهای نوجوان خود- تصمیم می گیرند همزمان با یکدیگر باردار شوند و دنیایی نو برای فرزندانشان خلق کنند.
فیلمسازان ایرانی
پانوراما یکی دیگر از بخش های جانبی این جشنواره بود که امسال ٤٠ فیلم تجربی در آن به نمایش در آمد و دو فیلمساز ایرانی نیز با دو فیلم "تهران-مونیخ" و "روزی که ناپدید شدم" در آن حاضر شدند.
کارگردان فیلم نخست، "نرگس شهید کلهری" ، دختر مهدی کلهر، مشاور سابق محمود احمدی نژاد است که در سال ٨٨ با فیلمی به نام "دارخیش" در جشنواره فیلم حقوق بشر نورنبرگ شرکت کرد و سپس با پناهنده شدنش به آلمان خبرساز شد و در نهایت ضمن دریافت پناهندگی شروع به تحصیل در دانشگاه تلویزیون و سینمای شهر مونیخ کرد.
در این فیلم ١٩ دقیقه ای که تم اصلی آن غربت و نوستالژی است ، کلهر ارتباط خود با دوستان و خانواده ای را به تصویر می کشد که از ملاقات آنها محروم است: وب کم کامپیوترش تنها راه دیدن عزیزان و تازه کردن خاطرات سرزمین مادری است. دریچه ای تنگ که هر چند نماهایی از همه چیزهای آشنا مثل اتاق خوابش در ایران و همین طور شمه ای از زندگی جدید او را نشان می دهد اما علاجی برای دلتنگی بی پایان دو طرف مکالمه به دست نمی دهد.
درباره جشنواره
جشنواره بین المللی فیلم زنان کلن / دورتموند در سال ٢٠٠٦ از ادغام دو جشنواره "فم توتال" و "فمیناله" به وجود آمد و از آن زمان هر سال به تناوب در یکی از این دو شهر برگزار می شود.
هدف اولیه بنیانگذاران دو جشنواره مادر ( که در دهه ٨٠ ایجاد شدند) دادن تریبونی به زنان سینماگری بود که به اعتقاد آنها در مقایسه با مردان به سختی فرصت کسب نقش های کلیدی در صنعت/ هنر سینما به آنها داده می شود.
هر سال در این جشنواره کارگردانان زنی که در یک سال گذشته نخستین فیلمشان را ساخته اند از سراسر دنیا شرکت می کنند که از میان آنها ٨ فیلم برگزیده به رقابت برای جایزه نقدی ده هزار یورویی می پردازند، جایزه ای که دست اندرکاران این جشنواره امیدوارند باعث تشویق کارگردانان زن به ساختن فیلم های بیشتر و بهتر شود.
موضوع محوری فیلم دومین کارگردان ایرانی حاضر در جشنواره، آتوسا بنده قیاس آبادی نیز مهاجرت از سرزمین مادری بود. در این مستند ٦١ دقیقه ای، کارگردان با بیانی استعاری و به کارگیری شعر و رقص به روایت ماجرایی شخصی که بیش از بیست سال پیش خود از سر گذرانده است می پردازد: فرار از ایران از طریق مرز زمینی و ورود به اروپا (هلند) به عنوان یک بیگانه پناهنده.
استفاده نامتعارف از شعر و ریتم مرز بین واقعیت و افسانه را در فیلم کم رنگ می کند، اما از سوی دیگر آن را علیرغم شخصی بودن به تجربه ای ملموس برای همه مهاجرانی تبدیل می کند که با خروج از زادگاه شان با پرسش های جدی در مورد کیستی خود و هویتشان مواجه می شوند، تقابلی که خصوصا در پس زمینه مسائل سیاسی اجتماعی امروزه ایران معنایی مضاعف می یابد.
بهار عربی
یکی از بخش های جنبی این جشنواره در هر سال به کشوری خاص و سینمای آن اختصاص داده می شود، قرعه ای که در سال ٨٥ به نام ایران افتاد و تهمینه میلانی را نیز روی یکی از صندلی های هیئت داوران این جشنواره نشاند.
امسال با توجه به حجم بالای تحولات سیاسی اجتماعی در جهان عرب و بروز بهار عربی در سالی که گذشت، " بهار عربی" به عنوان موضوع تمرکز این بخش جنبی انتخاب شد تا از طریق سینما دریچه ای رو به تجربیات زنان سینماگر و شهروندان عادی این کشورها بگشاید. تعداد بسیاری از شرکت کنندگان این بخش را زنان فیلمساز اهل خاورمیانه و افریقای شمالی تشکیل می دادند و تمامی فیلم های این قسمت از میان آثاری برگزیده شدند که پیش از بروز جنبش های اخیر ساخته شده اند.
در این آثار هرچند از درگیری های خیابانی و خشونت نیروهای سرکوبگر خبری نیست، اما در بسیاری از آنها به خوبی می شد جامعه ای در آستانه انفجار و مسائل و موقعیت زنان در آن را نظاره کرد.
ممنوع (مصر-اسپانیا )، Marock ( فرانسه )، چه خبره؟ (لبنان-فرانسه )، نماز سرزمین من (مصر- سویس- فرانسه)، حافظه سوراخ سوراخ (اردن )، من خیلی دوست داشته ام (مراکش/فرانسه) ، خاموشی های قصر (تونس/فرانسه ) و خشم لاک پشتها (آلمان) از جمله این فیلم ها بودند که تعدادی از آنها توسط کارگردانان عرب تبار ساکن اروپا ساخته شده اند.
علاوه بر این بخش جنبی، مسئله جنسیت - چنان که از نام و موضوع جشنواره بر می آید- همواره یکی دیگر از نقاط مورد توجه دست اندرکاران آن بوده است، در نتیجه امسال نیز در بخشی با عنوان "!Desired" مجموعه آثاری با موضوع همجنس گرایی، تبعیض جنسی و هموفوبیا از کارگردانان زن سراسر جهان به نمایش گذاشته شد و مورد بحث قرار گرفت.